Σακχαρώδης Διαβήτης: Ένα σύγχρονο ιατροκοινωνικό πρόβλημα.
Εκδήλωση για την παγκόσμια ημέρα Υγείας με θέμα: «Σακχαρώδης Διαβήτης: Ένα σύγχρονο ιατροκοινωνικό πρόβλημα» πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 3 Απριλίου 2015 στις 19:00 στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Τρίπολης (Δολιανών 1, 1ος όροφος).
Ομιλητής ήταν ο Δρ. Χρήστος Σπ. Ζούπας, ειδικός παθολόγος – διαβητολόγος, Διευθυντής Διαβητολογικού Κέντρου Δ.Θ.Κ.Α ΥΓΕΙΑ.
ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 2
ΔΙΑΓΝΩΣΗ – ΠΡΟΛΗΨΗ
Διαβητολογικό Κέντρο ΔΘΚΑ «Υγεία »
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης αποτελεί μια αυξανόμενη απειλή για την παγκόσμια υγεία καθώς τείνει να λάβει επιδημικές διαστάσεις. Με βάση στοιχεία που προέρχονται από τη Διεθνή Ομοσπονδία για το Σακχαρώδη Διαβήτη (IDF) ο αριθμός των διαβητικών είναι σήμερα 240 εκατομμύρια ενώ το 2025 αναμένεται να ανέλθει στα 333 εκατομμύρια ή στο 6,3% του πληθυσμού της γής! Αυτό αναμένεται να συμβεί διότι ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξάνεται, ζει περισσότερο, γίνεται πιο παχύσαρκος και ολοένα και περισσότερο αυξάνεται ο καθιστικός τρόπος ζωής. Αυτό απλά σημαίνει ότι όσο μεγαλώνουμε και παχαίνουμε, ιδιαίτερα όταν έχουμε βεβαρημένο κληρονομικό ιστορικό, έχουμε αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουμε Σακχαρώδη Διαβήτη, σε ποσοστό μεγαλύτερο του 60%, μεταξύ των ηλικιών 40-60 ετών.
Ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2, είναι μία νόσος που χαρακτηρίζεται από αντίσταση των περιφερικών ιστών του σώματος (μυς, λιπώδης ιστός, ήπαρ) στη δράση της ορμόνης Ινσουλίνης και από δυσλειτουργία στην έκκριση της ορμόνης αυτής από το σημείο παραγωγής της, το β-κύτταρο του παγκρέατος. Είναι ο συχνότερος τύπος Σακχαρώδη Διαβήτη και σχετίζεται με την Παχυσαρκία, την έλλειψη Άσκησης, το οικογενειακό ιστορικό και τη μεγάλη ηλικία, αν και πλέον συναντάται όλο και συχνότερα σε παιδιά και εφήβους. Η αντίσταση των ιστών στην Ινσουλίνη εξαναγκάζει τα β-κύτταρα να παράγουν περισσότερη Ινσουλίνη για να ανταποκριθούν στις ανάγκες του οργανισμού. Η Υπερινσουλιναιμία και η Ινσουλινοαντοχή προκαλούν διαταραχή στην ομοιοστασία της γλυκόζης (προδιαβητική κατάσταση). Αν η κατάσταση αυτή δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, τα β-κύτταρα εξαντλούνται σταδιακά, οδηγώντας σε Ινσουλινοπενία, η οποία προοδευτικά οδηγεί σε Υπεργλυκαιμία και εκδήλωση του Σακχαρώδη Διαβήτη. Ο Σακχαρώδης Διαβήτης αποτελεί πρωταρχικό παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση σοβαρών χρόνιων επιπλοκών όπως η Νεφρική ανεπάρκεια, η Διαβητική Αμφιβληστροειδοπάθεια, η Διαβητική Νευροπάθεια, η οποία σε συνδυασμό με τη Διαβητική Μακροαγγειοπάθεια μπορεί να οδηγήσει σε ακρωτηριασμό, καθώς και τα Καρδιαγγειακά νοσήματα. Για το λόγο αυτό, επειδή ο Σακχαρώδης Διαβήτης, στα αρχικά τουλάχιστον στάδια αποτελεί μια σιωπηλή, δίχως συμπτώματα νόσο, κρίνεται απαραίτητη η έγκαιρη διάγνωση τόσο του ήδη εγκατεστημένου Σακχαρώδη Διαβήτη, όσο και των ατόμων με υψηλή πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου στο μέλλον.
Σύμφωνα με τις συστάσεις της ADA (Αμερικάνικη Ένωση Διαβήτη) πρέπει να ελέγχεται όλος ο πληθυσμός άνω των 45 ετών ανά 3 έτη. Ο έλεγχος χρειάζεται να ξεκινάει σε νεότερη ηλικία για τους υπέρβαρους (ΔΜΣ ≥ 25 kg/m²) με έναν ή παραπάνω παράγοντες κινδύνου εμφάνισης Σακχαρώδη Διαβήτη. Οι παράγοντες αυτοί είναι: Ύπαρξη συγγενούς πρώτου βαθμού με Σακχαρώδη Διαβήτη (γονείς, αδέρφια),
Ιστορικό διαταραγμένης γλυκόζης νηστείας ή παθολογικής ανοχής στη γλυκόζη,
Καθιστικός τρόπος ζωής,
Πολυκυστικές Ωοθήκες, Μελανίζουσα Ακάνθωση, Σύνδρομο Άπνοιας Ύπνου,
Προέλευση από φυλές με υψηλό επιπολασμό Διαβήτη (Αφροαμερικανοί, Ινδιάνοι της Αμερικής, Λατινοαμερικανοί, κάτοικοι Ειρηνικού Ωκεανού, Ασιάτες),
Αρτηριακή Πίεση ≥ 140/90 mmHg,
HDL- χοληστερόλη < 35 mg/dl,
Τριγλυκερίδια > 250 mg/dl,
Ιστορικό Καρδιαγγειακής Νόσου,
Εκδήλωση Σακχαρώδη Διαβήτη Κυήσεως ή γέννηση παιδιού άνω των 4 kg (για γυναίκες).
Διαγνωστικά κριτήρια Σακχαρώδη Διαβήτη και Ελαττωμένης Ανοχής στη Γλυκόζη (προδιαβήτης)- American Diabetes Association 1997&2003, World Health Organization 1999:
Σακχαρώδης Διαβήτης : Συμπτώματα ( Πολυουρία, Πολυδιψία, Πολυφαγία και ανεξήγητη απώλεια βάρους σε σύντομο χρονικό διάστημα) και επιπλέον
ανεύρεση Τυχαίας Γλυκόζης Πλάσματος ( ανεξάρτητα από την ώρα του προηγούμενου γεύματος ) ≥ 200mg/dl ή/και
Γλυκόζη Πλάσματος Νηστείας ( τουλάχιστον 8 ώρες νηστεία ) ≥126 mg/dl ή/και
Γλυκόζη Πλάσματος 2 ώρες μετά τη χορήγηση 75 gr γλυκόζης και εφόσον έχει προηγηθεί ελεύθερη πρόσληψη υδατανθράκων επί 3 ημέρες (Σακχαραιμική Καμπύλη) ≥ 200 mg/dl.
Προδιαβήτης: Γλυκόζη Πλάσματος Νηστείας 100-125 mg/dl (Διαταραγμένη Γλυκόζη Νηστείας) ή
Γλυκόζη Πλάσματος 2 ώρες μετά από χορήγηση 75 gr γλυκόζης 140-199 mg/dl (Ελαττωμένη Ανοχή στη Γλυκόζη)
Φυσιολογικές Τιμές: Γλυκόζη Πλάσματος Νηστείας <100 mg/dl και
Γλυκόζη 2 ώρες μετά από χορήγηση 75 gr γλυκόζης <140 mg/dl.
Πρέπει να τονιστεί οτι η διάγνωση δεν μπορεί να βασιστεί σε μετρήσεις τριχοειδικού αίματος που γίνονται με φορητό μηχανάκι, αλλά σε μετρήσεις πλάσματος φλεβικού αίματος που γίνονται σε νοσοκομεία και ειδικά ιατρικά εργαστήρια. Αξίζει επίσης να αναφερθεί οτι η Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη (HbA1c), το μόριο που προκύπτει από τη σύνδεση της ελεύθερης γλυκόζης στο αίμα με την αιμοσφαιρίνη των ερυθροκυττάρων, σύμφωνα με διεθνείς συστάσεις, δεν αποτελεί διαγνωστικό κριτήριο του Σακχαρώδη Διαβήτη, αλλά εξέταση που χρησιμεύει στην παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας του.
Εξαιτίας των τεραστίων διαστάσεων που τείνει να λάβει η νόσος, καθώς και των πολυάριθμων και σοβαρών επιπλοκών της, που αποτελούν μεγάλο πλήγμα για την υγεία και την οικονομία των χωρών σε παγκόσμιο επίπεδο, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, η λήψη μέτρων για την πρόληψή της.
Στις αρχές του 2000, στο ιατρικό περιοδικό New England Journal of Medicine, δημοσιεύτηκε η μελέτη Diabetes Prevention Program, στην οποία, η αλλαγή τρόπου ζωής σε υπέρβαρους με προδιαβήτη (ελαττωμένη ανοχή στη γλυκόζη), μείωσε τον κίνδυνο για εκδήλωση Σακχαρώδη Διαβήτη κατά 58% και αποδείχθηκε ότι αποτελεί τον αποτελεσματικότερο τρόπο πρόληψής του. Ειδικότερα σε ασθενείς ηλικίας άνω των 60 ετών, η μείωση ήταν ακόμα θεαματικότερη (71%)! Αποτελεσματική, σε ένα μικρότερο όμως ποσοστό (31%) κρίθηκε και η χορήγηση του αντιδιαβητικού δισκίου Μετφορμίνη, της οποίας η δράση συνίσταται στο να μειώνει την ενδογενή παραγωγή γλυκόζης από το ήπαρ και να αυξάνει την ευαισθησία των ιστών του σώματος στην ινσουλίνη (Ευαισθητοποιητής Ινσουλίνης). Σε παρόμοιο αποτέλεσμα κατέληξε και μια δεύτερη μελέτη (Finnish Diabetes Prevention Study), η οποία δημοσιεύτηκε σχεδόν ταυτόχρονα, και απέδειξε ότι η αλλαγή τρόπου ζωής σε υπέρβαρους ασθενείς με προδιαβήτη και Μεταβολικό Σύνδρομο, μείωσε τον κίνδυνο για εμφάνιση Σακχαρώδη Διαβήτη κατά 58%.
Αλλαγή τρόπου ζωής σημαίνει αντιμετώπιση της Παχυσαρκίας με Δίαιτα και αύξηση της σωματικής δραστηριότητας καθώς και στροφή προς ένα πιο υγιεινό μοντέλο διατροφής. Η Παχυσαρκία συνδέεται με την αυξημένη παραγωγή από τα λιπώδη κύτταρα ουσιών, όπως η Λεπτίνη και η Ρεζιστίνη, αλλά και με μειωμένα επίπεδα μιας τρίτης ουσίας, της Αδιπονεκτίνης. Η υπερπαραγωγή Λεπτίνης και Ρεζιστίνης και η ανεπάρκεια της Αδιπονεκτίνης είναι υπεύθυνες για την Ινσουλινοαντίσταση και την εμφάνιση Σακχαρώδη Διαβήτη.
Παρόλο που κατά καιρούς έχουν προταθεί πολλών ειδών δίαιτες για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας (δίαιτες υψηλές σε Πρωτεϊνες, δίαιτες χαμηλές σε Υδατάνθρακες, εξαιρετικά υποθερμιδικές στερητικές δίαιτες), ιδανική κρίνεται σήμερα η δίαιτα μειωμένων θερμίδων κατά 500-600 θερμίδες την ημέρα (σε καμία περίπτωση να μην είναι κάτω από 1200 θερμίδες), η οποία βασίζεται στη λήψη τακτικών μικρογευμάτων τα οποία περιέχουν ποικιλία τροφών χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος. Στόχος είναι η σταδιακή απώλεια βάρους της τάξης του 5-10% του αρχικού με ρυθμό 0.5-1 κιλό την εβδομάδα. Η μείωση του σωματικού βάρους μειώνει την αντίσταση των ιστών στην ενδογενώς παραγόμενη ινσουλίνη, κάνοντάς τους πιο ευαίσθητους στη δράση της. Επίσης, απώλεια της τάξεως του 10% του αρχικού βάρους μειώνει τη Συστολική Αρτηριακή Πίεση κατά 10 mmHg, την ολική Χοληστερόλη κατά 10%, τα Τριγλυκερίδια κατά 30%, ενώ αυξάνει την HDL-Χοληστερόλη κατά 8%, προστατεύοντας τον οργανισμό από καρδιαγγειακούς κινδύνους.
Προς αυτήν την κατεύθυνση, πρωταρχική είναι η συμβολή της καθημερινής σωματικής άσκησης. Το 2002, το Ινστιτούτο Ιατρικής των ΗΠΑ, κατέδειξε ως ιδανική άσκηση το γρήγορο περπάτημα για 60 λεπτά ημερησίως. Παρόλα αυτά, πλέον, είναι ευρέως αποδεκτό οτι οι οδηγίες για Άσκηση πρέπει να εξατομικεύονται ανάλογα με το φύλο, την ηλικία, την κατάσταση της υγείας, και τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Για το λόγο αυτό, σήμερα, στα μεγάλα νοσοκομεία όπως το ΥΓΕΙΑ, οργανώνονται ειδικά κέντρα συνταγογράφησης της άσκησης, στα οποία γίνεται εκτίμηση του είδους, του μεγέθους καθώς και της καταλληλότητας της άσκησης που πρέπει να κάνει κάθε άνθρωπος, έτσι ώστε να επιτυγχάνεται το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτό γίνεται με τη συμμετοχή ομάδας ατόμων, όπως Αθλητίατροι, Παθολόγοι, Καρδιολόγοι, Διαβητολόγοι, Πνευμονολόγοι και κλινικοί Εργοφυσιολόγοι.
Η καθημερινή και πολύωρη παρακολούθηση τηλεόρασης καθώς και η υπέρμετρη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών συνιστάται να αποφεύγεται, γιατί αποτελεί σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα στην ένταξη της άσκησης στην καθημερινή ζωή.
Σε άτομα με ΔΜΣ >30kg/m² ή με ΔΜΣ >27kg/m² και συνυπάρχοντες παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη Σακχαρώδη Διαβήτη, και εφόσον οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής δε φέρουν αποτέλεσμα στη μείωση του σωματικού βάρους για τουλάχιστον 3-6 μήνες, ενδείκνυται η έναρξη φαρμακευτικής αγωγής. Τα υπάρχοντα φάρμακα χορηγούνται αποκλειστικά υπό ιατρική επίβλεψη, και είναι η Ορλιστάτη, η Σιβουτραμίνη και το Rimonabant. Η Ορλιστάτη, εκλεκτικός αναστολέας της παγκρεατικής και γαστρικής λιπάσης, μειώνει την εντερική απορρόφηση του λίπους της τροφής αλλά και τα επίπεδα LDL-χοληστερόλης και HbA1c. Μειονέκτημά της, η πρόκληση λιπαρών διαρροϊκών κενώσεων. Η Σιβουτραμίνη, αναστολέας επαναπρόσληψης των νευροδιαβιβαστών σεροτονίνης και νοραδρεναλίνης, αυξάνει το αίσθημα κορεσμού και την ενεργειακή κατανάλωση ενώ παράλληλα μειώνει τα Τριγλυκερίδια και αυξάνει την HDL- Χοληστερόλη. Το Rimonabant, εκλεκτικός ανταγωνιστής των υποδοχέων 1 του ενδογενούς συστήματος κανναβινοειδών, δρα κυρίως στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα προάγωντας την αίσθηση κορεσμού, αλλά και περιφερικά, μειώνοντας τη λιπογένεση. Το Rimonabant, παράλληλα με τη μείωση του σωματικού βάρους, αυξάνει τη HDL- Χοληστερόλη και τα επίπεδα της Αδιπονεκτίνης, ενώ μειώνει τα Τριγλυκερίδια και την HbA1c. Μειονέκτημά της, η εμφάνιση καταθλιπτικών φαινομένων και σπανιότερα αυτοκτονικού ιδεασμού.
Σε ασθενείς με ΔΜΣ >40kg/m² ή με ΔΜΣ >35kg/m² και δύο τουλάχιστον παράγοντες κινδύνου που επηρεάζουν τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα, και εφόσον έχει αποτύχει η συντηρητική θεραπεία για 1 έτος, συνιστάται η επεμβατική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Οι κύριες επεμβάσεις που πραγματοποιούνται είναι η τοποθέτηση ρυθμιζόμενου δακτυλίου, επέμβαση που επιτυγχάνει μέση απώλεια σωματικού βάρους κατά 14% στη δεκαετία, και η γαστρική παράκαμψη (bypass) με αναστόμωση τύπου Roux-en-Y, που επιτυγχάνει μέση απώλεια βάρους κατά 25% στη δεκαετία. Στις περιπτώσεις αυτές, η μετεγχειρητική παρακολούθηση χρειάζεται να είναι συχνή και μακροχρόνια λόγω των πολυάριθμων επιπλοκών και υποτροπών που μπορεί αυτές να εμφανίσουν.
Τέλος, αξίζει να αναφερθεί και να τονιστεί ιδιαίτερα ο ρόλος της ισορροπημένης υγιεινής διατροφής στην πρόληψη της παχυσαρκίας και κατ’επέκτασιν του Σακχαρώδη Διαβήτη. Αξιοσημείωτο είναι ότι η ελάττωση κατανάλωσης ζαχαρούχων αναψυκτικών σε παιδιά ηλικίας 7-11 ετών μειώνει την εμφάνιση υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών κατά 7.5%. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό να ενημερώνεται και να εκπαιδεύεται το σύνολο του πληθυσμού για τις μικρές αλλαγές στις διατροφικές του συνήθειες, οι οποίες μπορούν να επιφέρουν μεγάλη βελτίωση τόσο στην υγεία όσο και στην ποιότητα της ζωής του.
Οργανωτές: ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΣΤΕΡΕΟΕΛΛΑΔΙΤΩΝ ΑΡΚΑΔΙΑΣ «Η ΡΟΥΜΕΛΗ», ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΡΙΠΟΛΗΣ