Φωτογραφία

Εγκαίνια Κεντρικής Βιβλιοθήκης Τρίπολης ΟΜΙΛΙΑ κ. Ευγενίας Κεφαλληναίου

Ομιλία

Δρ. Ευγενίας Κεφαλληναίου,
Προέδρου του Γενικού Συμβουλίου Βιβλιοθηκών, Γενικών Αρχείων του
Κράτους και Εκπαιδευτικής Ραδιοτηλεόρασης στο Υπουργείο Εθνικής
Παιδείας & Θρησκευμάτων

Εγκαίνια νέου χώρου Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Τρίπολης
Τρίπολη, 25 Σεπτεμβρίου 2009, ώρα 11:00 π.μ.

Είναι ιδιαίτερη τιμή για μένα να μετέχω σήμερα σε ένα εξαιρετικά σημαντικό πολιτιστικό γεγονός για την τοπική κοινωνία της Τρίπολης, τα εγκαίνια του νέου χώρου της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Τρίπολης.

Η αξία των βιβλιοθηκών είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο. Είναι θεματοφύλακες της πνευματικής και πολιτιστικής κληρονομιάς ενός τόπου και βασικοί παράγοντες υποστήριξης και ενίσχυσης της παιδείας, της έρευνας, της επιστήμης, της εν γένει πνευματικής δημιουργίας και του πολιτισμού.

Η Ελλάδα, τύχη αγαθή, ήταν η πρώτη χώρα του Δυτικού Πολιτισμού, όπου ιδρύθηκαν βιβλιοθήκες κατά την αρχαιότητα, με κορυφαία ανάμεσά τους τη Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας. Στους νεότερους ωστόσο χρόνους, δεν ευτύχησε ο θεσμός των βιβλιοθηκών λόγω των γνωστών περιπετειών του έθνους και χρειάσθηκε η ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η ενίσχυση του θεσμού των βιβλιοθηκών μας με τα ευρωπαϊκά κοινοτικά προγράμματα, για να ξεκινήσει ο εκσυγχρονισμός τους.

IMG_9254Σύμφωνα με τη Διακήρυξη της Unesco, που θεωρείται ως η πλέον σημαντική κατάθεση θεμελιωδών αρχών για τις βιβλιοθήκες, ο σκοπός της ίδρυσης των δημόσιων βιβλιοθηκών είναι εκπαιδευτικός, μορφωτικός, κοινωνικός και ψυχαγωγικός και η αποστολή τους διαμορφώνεται με βάση τους στόχους που περιέχονται στο κείμενο της ίδιας Διακήρυξης. Σε έναν από αυτούς τονίζεται η δημοκρατικότητα του θεσμού με αυτά τα λόγια: Η βιβλιοθήκη πρέπει να είναι άμεσα προσιτή και να έχει τις πόρτες της ανοιχτές για ελεύθερη και ισότιμη χρήση απ’ όλα τα μέλη της κοινότητας, ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος, εθνικότητας, ηλικίας, φύλου, θρησκεύματος, γλώσσας, κοινωνικής θέσης και εκπαιδευτικού επιπέδου.

Έχει αναγνωρισθεί διεθνώς ότι οι δημόσιες βιβλιοθήκες είναι η τοπική πύλη στη γνώση και στον πολιτισμό.

  • Συγκεντρώνουν, διαφυλάσσουν, συντηρούν και αναδεικνύουν το έντυπο και μη έντυπο βιβλιακό υλικό των συλλογών τους
  • Καλλιεργούν την αγάπη προς το βιβλίο και τη φιλαναγνωσία
  • Ικανοποιούν τις πνευματικές ανάγκες των κατοίκων της περιοχής τους
  • Είναι το επίκεντρο πολιτιστικών εκδηλώσεων και
  • Υποστηρίζουν το έργο της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Οι δημόσιες βιβλιοθήκες είναι επίσης κέντρα διάδοσης και παραγωγής πολιτισμού, τον οποίο προβάλλουν με εκθέσεις, εκδόσεις, διαλέξεις, μουσικές εκδηλώσεις, κινηματογραφικές προβολές και άλλα πολιτιστικά γεγονότα.

Ξεχωριστός είναι και ο κοινωνικός τους ρόλος, κυρίως για την παροχή διευκολύνσεων σε ΑΜΕΑ, σε οικονομικούς μετανάστες, σε πρόσφυγες, σε ηλικιωμένους στα σπίτια τους, σε ανέργους και σε άλλες ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, που κινδυνεύουν με περιθωριοποίηση και κοινωνικό αποκλεισμό.

Σήμερα όμως, στην εποχή της πληροφορίας και της γνώσης, σ’ ένα περιβάλλον που συνεχώς αλλάζει, λόγω των εξελίξεων της νέας τεχνολογίας, οι βιβλιοθήκες καλούνται, πέραν του συμβατικού τους ρόλου, να απαντήσουν στις νέες προκλήσεις και να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις της νέας ψηφιακής εποχής, για να καλύψουν τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των χρηστών τους. Καλούνται να διαχειριστούν νέους ρόλους στην οργάνωση, διαχείριση και διάδοση της γνώσης, η οποία αποτελεί το επίκεντρο της οικονομικής ανάπτυξης και της κοινωνικής μετεξέλιξης. Επίσης, να μετέχουν σε μια ανοιχτή και αποτελεσματική διακυβέρνηση, να παρέχουν βελτιωμένες υπηρεσίες στον πολίτη και να αξιοποιούν τα νέα δεδομένα και τις νέες ευκαιρίες που προσφέρει η κοινωνία της πληροφορίας.

Οι θέσεις αυτές απηχούν κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς όλα τα κράτη-μέλη για να διασώσουν, οργανώσουν και αναδείξουν το βιβλιακό υλικό, που αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής πνευματικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, ενώ συγχρόνως αποτελούν και διακριτό στοιχείο της εθνικής πολιτιστικής ταυτότητας κάθε λαού.

Στο πλαίσιο αυτό των νέων ρόλων των βιβλιοθηκών είναι ανάγκη να γίνει ιδιαίτερη μνεία για την εισαγωγή της νέας τεχνολογίας στις δημόσιες βιβλιοθήκες μας, γιατί το γεγονός αυτό, που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εθνικούς πόρους, συνέβαλε στις προσπάθειες που καταβάλλονται για την αλλαγή του παραδοσιακού τρόπου λειτουργίας και τον εκσυγχρονισμό τους. Σήμερα αναπτύσσουν νέες δράσεις και υπηρεσίες, παρακολουθώντας τις εξελίξεις στις επιστήμες της Βιβλιοθηκονομίας, της Πληροφόρησης και των Νέων Τεχνολογιών.

Πιο συγκεκριμένα, με χρηματοδότηση του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Κοινωνία της Πληροφορίας», έχουν εγκατασταθεί και στις 45 βιβλιοθήκες της χώρας Κέντρα Πληροφόρησης, προϋπολογισμού 4.200.000 €, για τη δημιουργία ηλεκτρονικού περιβάλλοντος, που προσφέρει στους χρήστες δυνατότητες αναζήτησης ηλεκτρονικά του βιβλιακού υλικού της ίδιας της βιβλιοθήκης και επικοινωνία με ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων και εθνικές ή διεθνείς ψηφιακές βιβλιοθήκες.

Συχνά αξιοποιούνται τα Κέντρα αυτά για την εκπαίδευση των χρηστών στο πλαίσιο των δράσεων της πληροφοριακής παιδείας, που προβλέπεται στους νέους ρόλους των βιβλιοθηκών. Ένα από αυτά τα Κέντρα έχει και η Βιβλιοθήκη της Τρίπολης, που εγκαινιάζεται και αυτό σήμερα, μια και η έλλειψη χώρου δεν επέτρεψε την εγκατάστασή του και τη χρήση του νωρίτερα από την τοπική κοινωνία και ιδιαίτερα από την εκπαιδευτική κοινότητα.

Επίσης, ολοκληρώθηκε ένα μεγάλο έργο Ψηφιοποίησης χειρογράφων, βιβλίων, περιοδικών και εφημερίδων των δημόσιων βιβλιοθηκών, το μεγαλύτερο έργο ψηφιοποίησης που εκτελέσθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κοινωνία της Πληροφορίας στη χώρα μας, προϋπολογισμού 5.670.000 €, με το οποίο ψηφιοποιήθηκαν 16.200.000 σελίδες περίπου. Με το ίδιο έργο δημιουργήθηκε επίσης Πληροφοριακός Κόμβος για τη διαχείριση του υλικού, ο οποίος βρίσκεται σήμερα προσωρινά στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (ΥΠΕΠΘ), αλλά θα μεταφερθεί για μόνιμη εγκατάσταση στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος. Σ’ αυτό τον κόμβο θα συγκεντρώνεται και οποιοδήποτε άλλο υλικό των δημόσιων βιβλιοθηκών θα ψηφιοποιείται στο μέλλον. Ένας αριθμός βιβλίων που προτάθηκε από τη Βιβλιοθήκη της Τρίπολης ψηφιοποιήθηκε στα πλαίσια αυτού του έργου. Ακόμη, με ένα άλλο έργο του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κοινωνία της Πληροφορίας έγινε προμήθεια και εγκατάσταση στις βιβλιοθήκες, και βεβαίως και στη Βιβλιοθήκη της Τρίπολης, ηλεκτρονικού και υπολογιστικού εξοπλισμού, προϋπολογισμού 1.493.285 € για άτομα με κινητικά προβλήματα ή με προβλήματα όρασης. Κι αυτό το έργο εγκαινιάζεται σήμερα.

Για την καλύτερη αξιοποίηση του υλικού των βιβλιοθηκών και των υπηρεσιών που αυτές προσφέρουν στους χρήστες, δημιουργήθηκε επίσης Πύλη Ιστοσελίδων (Infolibraries) στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας, στο πλαίσιο και αυτή του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κοινωνία της Πληροφορίας.

Εξαιρετικά σημαντικό είναι και το έργο που εκτελέσθηκε ώς σήμερα από τις Κινητές Βιβλιοθήκες, που έχουν οι 29 Κεντρικές Βιβλιοθήκες της χώρας και μεταξύ αυτών είναι βεβαίως και της Τρίπολης. Οι Κινητές Βιβλιοθήκες διευρύνουν το έργο των Κεντρικών Δημόσιων Βιβλιοθηκών. Κατάλληλα εξοπλισμένες μεταφέρουν βιβλιακό υλικό και παρέχουν ειδικές βιβλιοθηκονομικές υπηρεσίες σε σχολεία, απομακρυσμένες περιοχές και ιδρύματα, π.χ. νοσοκομεία, κέντρα τρίτης ηλικίας κ.λ.π., συμβάλλοντας στην κάλυψη των πληροφοριακών αναγκών της τοπικής κοινότητας και των σχολικών μονάδων της περιφέρειάς τους, στο πλαίσιο της στήριξης της εκπαιδευτικής πράξης και της δια βίου μάθησης. Το έργο αυτό συγχρηματοδοτήθηκε από το Γ΄ ΚΠΣ (ΕΠΕΑΕΚ). Σήμερα βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να ανακοινώσουμε ότι το έργο αυτό θα συνεχισθεί και στο πλαίσιο του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ), με προϋπολογισμό 10. 300.000 €.

Απαραίτητη προϋπόθεση όμως για την ευόδωση των δράσεων, στις οποίες αδρομερώς αναφερθήκαμε παραπάνω, είναι η σωστή κατάρτιση του προσωπικού των βιβλιοθηκών μας, τόσο σε θέματα εξέλιξης του κλάδου τους, όσο και σε θέματα νέας τεχνολογίας, ώστε να μπορεί να αντεπεξέρχεται στις απαιτήσεις του νέου ρόλου των βιβλιοθηκών ως υβριδικών οργανισμών.

Για τους λόγους αυτούς, η Ειδική Γραμματεία και στη συνέχεια το Γενικό Συμβούλιο σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Επιμόρφωσης (ΙΝΕΠ) οργάνωσαν εκτεταμένο πρόγραμμα σεμιναρίων με συγκεκριμένο προσανατολισμό, τον εκσυγχρονισμό των βιβλιοθηκών, όπως και των Αρχείων αντίστοιχα, με πλούσια θεματολογία.

Συνολικά, κατά το διάστημα 2004 ώς και το α’ εξάμηνο του 2009, υλοποιήθηκαν 96 σεμινάρια για βιβλιοθήκες και αρχεία, επειδή αρκετά από αυτά είχαν κοινό αντικείμενο και για τους δύο φορείς, τα οποία παρακολούθησαν 1982 υπάλληλοι, πολλοί από τους οποίους παρακολούθησαν 3 και 4 σεμινάρια.

Επιπλέον, συνεργασθήκαμε στενά με τη Β/θμια Εκπαίδευση και το ΙΝΕΠ, στη διαμόρφωση του προγράμματος και τη λειτουργία των επιμορφωτικών σεμιναρίων για εκπαιδευτικούς σε θέματα σχετικά με τη διοίκηση και λειτουργία των σχολικών βιβλιοθηκών, προκειμένου να μπορέσουν οι υπάλληλοι αυτοί να λειτουργήσουν τις 500 σχολικές βιβλιοθήκες, όσον αφορά μόνο στην εξυπηρέτηση των μαθητών, δεδομένου ότι όλη η άλλη εργασία της ηλεκτρονικής επεξεργασίας του βιβλιακού υλικού 13.000 τίτλων εντύπων, που εστάλησαν στις ηλεκτρονικές βάσεις των σχολικών βιβλιοθηκών, έγινε από βιβλιοθηκονόμους στις Κεντρικές Υπηρεσίες του ΥΠΕΠΘ. Στα σεμινάρια αυτά, διάρκειας 70 ωρών έκαστο, που πραγματοποιήθηκαν κατά τα έτη 2006 και 2007, επιμορφώθηκαν συνολικά 1300 εκπαιδευτικοί στη διαχείριση των σχολικών βιβλιοθηκών με χρήση νέων τεχνολογιών.

Επειδή πιστεύουμε ότι ο ανθρώπινος παράγων αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους, αν όχι τον σημαντικότερο, συντελεστή επιτυχίας των δράσεων των βιβλιοθηκών, επιχειρήσαμε με τα σεμινάρια αυτά, που συνεχίζονται ώς σήμερα, την ενίσχυση του ρόλου των βιβλιοθηκονόμων, σε μία ευρείας κλίμακας θέματα από τη συμπλήρωση διαπιστωμένων κενών και ελλείψεων έως τη σύγχρονη διαχείριση της γνώσης, των ανθρώπινων, υλικών και πληροφοριακών πόρων και την απόκτηση ακόμη γνώσεων και δεξιοτήτων για τη συμπλήρωση του έργου τους ως εκπαιδευτές.

Αυτά τα έργα αποτελούν ενιαίες δράσεις για όλες τις δημόσιες βιβλιοθήκες, προκειμένου να εξασφαλισθεί η συγχρονία στην εξέλιξή και ολοκλήρωση των έργων, γεγονός που θα βοηθήσει στη δημιουργία του Εθνικού Δικτύου Βιβλιοθηκών, που είναι και ο απώτερος στόχος όλων των ενεργειών μας. Βεβαίως έγιναν και άλλα έργα με τη συνδρομή της νέας τεχνολογίας μεμονωμένα από διάφορες δημόσιες βιβλιοθήκες, αλλά πάντα υπό την εποπτεία του Γενικού Συμβουλίου.

Πιστεύουμε ότι ανάλογα έργα θα συνεχισθούν και στο ΕΣΠΑ, όπου έχουμε κάνει προτάσεις στα Επιχειρησιακά Προγράμματα της Ψηφιακής Σύγκλισης και της Εκπαίδευσης και Δια Βίου Μάθησης.

Είναι βέβαιο ότι η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Τρίπολης, εγκατεστημένη στους νέους χώρους με τις συλλογές της, την Κινητή Βιβλιοθήκη και τις νέες δράσεις που έχει αναπτύξει με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών, θα έχει τη δυνατότητα:

  • Να οργανώνει, να διαχειρίζεται και να αναπτύσσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις ποικίλες συλλογές της
  • Να είναι ανοιχτή στο κοινό και να προσφέρει σε όλους ίσες ευκαιρίες πρόσβασης στις πηγές της
  • Να βοηθάει την εκπαιδευτική κοινότητα στις έρευνες και αναζητήσεις της
  • Να διαθέτει χώρους και να οργανώνει πολιτιστικές εκδηλώσεις
  • Να αναπτύσσει διαπολιτισμικό διάλογο με το εικαστικό υλικό των συλλογών της, προβάλλοντάς το με εκθέσεις
  • Να λειτουργεί ως κέντρο πληροφόρησης για την ελεύθερη πρόσβαση σε ψηφιακές συλλογές και σε βάσεις δεδομένων και συγχρόνως να είναι πάροχος πληροφοριακής παιδείας, σ΄ όποιον το ζητήσει
  • Να πραγματοποιεί εκδόσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα ως μία εναλλακτική πρόταση διδασκαλίας, ιδιαίτερα για την ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας αλλά και για άλλες δραστηριότητες στο πλαίσιο της δια βίου μάθησης και
  • Γενικά, να επιχειρεί να συμφιλιώνει, μέσα από το βιβλίο και τη νέα τεχνολογία, τη γνώση με τον πολιτισμό , με στόχο την προετοιμασία όλων των χρηστών για την  κοινωνία των πολιτών, που βιώνουμε σήμερα.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να τονίσω το ιδιαίτερο ενδιαφέρον του Υφυπουργού κ. Λυκουρέντζου για τη μεταστέγαση της Βιβλιοθήκης σ’ αυτό το κτήριο, του οποίου μάλιστα την αποκατάσταση παρακολούθησε ο ίδιος από κοντά, όπως και για την εξασφάλιση χρηματοδότησης από τον ΟΠΑΠ για το σύγχρονο εξοπλισμό της και τη δημιουργία μιας σύγχρονης βιβλιοθήκης. Επίσης θα ήθελα να συγχαρώ τους συντελεστές της σημερινής εκδήλωσης και να ευχηθώ καλή επιτυχία στο έργο της Βιβλιοθήκης στους νέους χώρους της.

Επιστροφή